نویسنده: آلیس گویسیس                ۴ اردیبهشت ۱۴۰۳

تک‌فرزند بودن چه اثری بر رشد دارد؟

در این مقاله سعی شده است که بفهمیم تفاوت‌ها یا شباهت‌های کودکان تک فرزند با کودکان دارای خواهر و برادر به ویژگی‌های والدین آنها مربوط است یا داشتن خواهر و برادر.

---

این مطلب نوشته‌ای است از آلیس گویسیس که در تاریخ 13 سپتامبر 2023 با عنوان
Being an only child doesn’t affect your development – family background matters more
در وب‌سایت the conversation منتشر شده است. ترجمه این مطلب توسط تیم سه‌هزار انجام شده و در اختیار خوانندگان گرامی قرار می‌گیرد.

---

به گفته استنلی جی هال، روانشناس قرن نوزدهم، تک فرزند بودن به خودی خود یک بیماری است. اگرچه دیدگاه هال و روش‌های تحقیق علمی مورد تردید و انتقاد قرار گرفته است، اما از آن زمان تا امروز کودکان تک فرزند معروف هستند به لوس و لای پر قو نگهداری شده و تنها.

اگر والدین تک فرزند هستید، شاید نگران این بوده باشید که چگونه بزرگ شدن بدون خواهر و برادر ممکن است بر مهارت‌های اجتماعی فرزندتان تأثیر بگذارد. اما تحقیقات نشان داده است که تک فرزندان از نظر شخصیت و معاشرت با همسالان‌شان که دارای خواهر و برادر هستند تفاوتی ندارند.

تحقیقات خود من با همکارانم نشان داد که وقتی به نحوه عملکرد کودکان در تست‌های شناختی نگاه می‌کنیم، کودکان تک‌فرزند شبیه کودکانی هستند که با یک خواهر یا برادر بزرگ می‌شوند.
علاوه بر این، می‌خواستیم بفهمیم که تفاوت‌ها یا شباهت‌های کودکان تک فرزند با کودکان دارای خواهر و برادر ممکن است بیشتر به ویژگی‌های والدین آنها مربوط باشد یا اینکه آنها خواهر و برادر دارند یا نه.

ما دریافتیم که رشد شناختی کودکان تا سن 11 سالگی بیشتر تحت تأثیر چیزهایی مانند روابط والدین و وضعیت اجتماعی-اقتصادی خانواده است تا اینکه آنها برادر و خواهر داشته باشند. اینکه به طور کلی چه منابع مالی و عاطفی در خانواده وجود دارد ممکن است در تعیین نتایج زندگی کودکان مهمتر از تعداد کودکانی باشد که آنها باید این منابع را با آنها شریک گردند. در واقع می‌توان گفت تک فرزند بودن بر رشد کودکان تأثیر نمی‌گذارد، در عوض پیشینه خانوادگی اهمیت بیشتری دارد.

ساختار خانواده

این مطالعه بر داده‌های مطالعات کوهورت (گروه) بریتانیا تکیه داشت. اینها نظرسنجی‌های نمونه‌های ملی هستند که زندگی گروه‌هایی متشکل از 5362 کودک متولد سال 1946، 17416 کودک متولد شده در یک هفته در سال 1958، 16571 متولد در یک هفته در سال 1970 و 19244 کودک متولد شده در حدود سال 2001 در بریتانیا را دنبال می‌کند. داده‌ها اطلاعات گسترده‌ای را در مورد اعضای گروه و خانواده‌های آنها از جمله سطح تحصیلات والدین، طبقه اجتماعی و ساختار خانواده جمع آوری می‌کند.

برای اندازه‌گیری رشد کودکان، نتایج آزمون‌های شناختی را که کودکان شرکت‌کننده در مطالعه در سن ده یا ۱۱ سالگی انجام دادند، بررسی کردیم. این آزمون‌ها مهارت‌های کلامی آن‌ها را ارزیابی می‌کرد.
کودکان تک فرزند نمرات شناختی مشابهی با کودکان خانواده‌های دارای ۲ کودک نشان دادند و نمرات بالاتری نسبت به کودکانی که با دو یا چند خواهر و برادر بزرگ شدند، داشتند. با این وجود، «مزیت» تک فرزندی در گروه سال 2001 در مقایسه با گروه‌های بزرگتر ضعیف‌تر به نظر می‌رسید.

ما توانستیم نشان دهیم که تغییراتی که در بین نسل‌ها مشاهده کردیم می‌تواند تا حدی به تغییر ویژگی‌های خانواده‌های تک فرزند نسبت داده شود. دریافتیم که خانواده‌های تک فرزند در بریتانیا، به طور متوسط، وضعیت بهتری دارند. با این حال، با گذشت زمان تک فرزندی بیشتر با شرایط بالقوه نامطلوب مانند بزرگ شدن با والدین جدا شده همراه شده است.
تغییر ترکیب خانواده‌های تک فرزند به توضیح اینکه چرا در مقایسه با گذشته، امروزه کودکان تک فرزند مزیت کمتری نسبت به کودکانی که با خواهر و برادر بزرگ می‌شوند نشان می‌دهد کمک می‌کند.

تغییر روایت

در مجموع، نتایج نشان می‌دهد که داشتن یا نداشتن خواهر و برادر تأثیر زیادی ندارد یا حداقل تأثیر کوچک‌تری در مقایسه با سایر ویژگی‌های خانواده دارد. به عنوان مثال، تحقیقات ما نشان داد که به نظر می‌رسد بزرگ شدن در یک خانواده محروم تأثیر بیشتری بر عملکرد کودکان در آزمون‌های شناختی نسبت به تک فرزند بودن در مقایسه با بزرگ شدن با خواهر و برادر دارد.

نتایج همچنین نشان می‌دهند زمان آن فرا رسیده است تا از دیدگاه کودکان تک فرزند به عنوان یک گروه واحد که دارای ویژگی‌های خاص هستند، دور شویم. در عوض باید این ایده را بپذیریم که احتمالاً مسیرهای مختلفی برای داشتن تک فرزند وجود دارد، که شامل انتخاب خودمان یا به دلیل شرایط بیرونی است. این مسیرها به نوبه خود برای نتایج و مسیر زندگی کودکان اهمیت دارد و آنها را شکل می‌دهد.

تک فرزند بودن یک مفهوم و تجربه بی‌انتها نیست. این اموضوع بستگی به تغییرات در جوامع و مجموعه متنوع خانواده‌هایی است که دارای کودکان تک فرزند هستند. این تغییر در رویکرد ما نسبت به مشاهده و مطالعه کودکان تک فرزند، نه تنها درک ما را افزایش می‌دهد، بلکه کمک می‌کند تا کلیشه‌هایی را که هنوز در جامعه وجود دارد، از بین ببریم.

---

نویسنده:
آلیس گویسیس: دانشیار جمعیت شناسی و معاون مدیر تحقیقات در مرکز مطالعات بلند مدت، UCL