نویسنده: شری گوردون        مترجم: نیوشا امیدی        ۸ بهمن ۱۴۰۳

نقاط عطف رشد و تکامل نوجوان ۱۵ ساله

در سن ۱۵ سالگی، فرزند شما همچنان در حال رشد و تکامل است. در ادامه، به نقاط عطف فیزیکی، شناختی، احساسی و اجتماعی که می‌توان انتظار داشت، اشاره می‌کنیم.

---

این مطلب نوشته‌ای است از شری گوردون که در تاریخ ۲۵ ژوئن ۲۰۲۴ با عنوان
15Year-Old Child Development Milestones
در وب‌سایت Parents منتشر شده است.

---

با گذر از ۱۵ سالگی تا تولد ۱۸ سالگی، نوجوان شما مهارت‌های لازم برای ورود به دنیای بزرگسالی را کسب می‌کند. در این سال‌ها، نوجوانان مسئولیت‌های بیشتری را می‌پذیرند، در دبیرستان پیشرفت می‌کنند و استقلال بیشتری به دست می‌آورند. همچنین در این دوره اعتماد به نفس بیشتری نسبت به توانایی‌های خود پیدا می‌کنند.

با این حال، احتمال زیادی وجود دارد که نوجوان ۱۵ ساله شما با احساس راحتی بیشتری نسبت به خود، تصور کند که آماده‌ی رویارویی با تمام چالش‌های زندگی است. ممکن است حتی رفتارهایی داشته باشد که نشان‌دهنده‌ی این باشد که فکر می‌کند همه‌چیز را می‌داند. این نگرش—که اغلب همراه با اندکی سرکشی است—برای بسیاری از نوجوانان ۱۵ ساله طبیعی است، اما این موضوع برای والدین یا سرپرستان کم‌چالش نیست.

درک فرآیند رشد و تکامل نوجوان می‌تواند برای والدین در مدیریت موفقیت‌آمیز دوران نوجوانی بسیار مؤثر باشد. در اینجا، به آنچه در بدن، مغز، و رشد اجتماعی و احساسی فرزندتان رخ می‌دهد، می‌پردازیم تا به شما کمک کنیم این مرحله را بهتر درک کنید.

نقاط عطف شناختی و زبانی نوجوان ۱۵ ساله

در این مرحله از زندگی، بحث کردن با نوجوانان امری طبیعی است. فرزند شما ممکن است هر حرفی که می‌زنید را به چالش بکشد و نظر مخالف ارائه دهد. سعی کنید از این تعاملات ناامید نشوید. این رفتار تنها راهی است که نوجوان شما برای اثبات استقلال خود و نشان دادن توانایی دیدن مسائل از زاویه‌ای دیگر به کار می‌گیرد.

بسیاری از نوجوانان در این دوره بیشتر به آینده خود فکر می‌کنند و معمولاً می‌توانند اهداف شغلی یا برنامه‌های تحصیلی احتمالی خود را شناسایی کنند. همچنین، اغلب نوجوانان ۱۵ ساله می‌توانند دلایل تصمیمات خود را توضیح دهند و آنچه درست یا نادرست بوده را تشخیص دهند.

الن روم، پزشک متخصص و رئیس مرکز پزشکی نوجوانان در یک بیمارستان می‌گوید: «از اوایل تا میانه‌ی دوره نوجوانی، فرآیند غالب تفکر در نوجوانان، تفکر عینی است. علاوه بر این، فرآیندهای شناختی آن‌ها ممکن است به طور یکنواخت توسعه پیدا نکند و ممکن است در همه جنبه‌های زندگی به تفکر انتزاعی دست نیابند. بنابراین، یک نوجوان ۱۵ ساله ممکن است مهارت لازم برای انجام به‌موقع تکالیف مدرسه را داشته باشد، اما همچنان تصمیم بگیرد با دوستان خود به مصرف سیگار الکترونیکی یا نوشیدنی‌های الکلی بپردازد.»

سبک ارتباطی

بسیاری از نوجوانان ۱۵ ساله ترجیح می‌دهند از طریق پیامک یا شبکه‌های اجتماعی ارتباط برقرار کنند. برخی از آن‌ها ممکن است حتی وبلاگ‌نویسی یا نوشتن را به عنوان راهی برای بیان خود مفید بدانند.

مطالعه و تجربه‌های اجتماعی، نقش مهمی در رشد زبان و دایره واژگان نوجوان دارند. اکثر نوجوانان ۱۵ ساله می‌توانند مانند یک بزرگسال ارتباط برقرار کنند و مکالمات مناسبی داشته باشند. آن‌ها قادرند داستان‌های پیچیده‌تر را تعریف کنند و از مهارت‌های پیشرفته‌تری در ارتباط استفاده کنند. با این حال، بیشتر آن‌ها هنگام صحبت با دوستان خود از اصطلاحات و زبان نوجوانان استفاده می‌کنند.

دیگر پیشرفت‌های شناختی

• نگرانی بیشتری نسبت به آینده نشان می‌دهند.
• عادات کاری مشخص‌تری دارند.
• می‌توانند دلایل انتخاب‌های خود را توضیح دهند.
• علاقه‌ها یا سرگرمی‌های خاصی دارند.

نقاط عطف فیزیکی نوجوان ۱۵ ساله

پسران ۱۵ ساله ممکن است یک یا دو سال دیگر به رشد خود ادامه دهند. معمولاً در این سن، صدای آن‌ها بم‌تر می‌شود و ممکن است شروع به رشد موی صورت کنند. همچنین در این سن، ممکن است به سرعت عضله‌سازی کنند.

در همین حال، بیشتر دختران تا سن ۱۵ سالگی به قد نهایی خود می‌رسند. برخی از آن‌ها ممکن است در مورد ظاهر خود احساس ناامنی کنند. شوخی‌های مرتبط با اندازه بدن و فشارهای خانواده و همسالان نیز ممکن است باعث ایجاد تصویر منفی از بدن در آن‌ها شود. پسران نیز در این سن به نگرانی‌هایی درباره بدن خود دچار می‌شوند.

اشلی ابرسول، پزشک متخصص در زمینه پزشکی نوجوانان می‌گوید: «هر نوجوانی با سرعت خاص خود رشد می‌کند. هیچ وزن یا قد مشخصی برای نوجوانان وجود ندارد. حتی اگر به نظر برسد که قد آن‌ها دیگر رشد نمی‌کند، افزایش وزن در این سن کاملاً طبیعی و بخشی از روند رشد است، هرچند بیشتر نوجوانان از این موضوع راضی نیستند.»

پزشک فرزند شما احتمالاً از بدو تولد روند رشد او را زیر نظر داشته است. بنابراین، حتی اگر نوجوان ۱۵ ساله شما در مقایسه با همسالان خود از نظر رشد فیزیکی جلوتر یا عقب‌تر به نظر برسد، احتمالاً مطابق با مسیر رشد طبیعی خود پیش می‌رود.

دیگر پیشرفت‌های فیزیکی

• صدای پسران بم‌تر می‌شود.
• پسران شروع به رشد موی صورت می‌کنند.
• دختران به قد نهایی خود می‌رسند.

نقاط عطف احساسی و اجتماعی نوجوان ۱۵ ساله

در حدود سن ۱۵ سالگی، بیشتر نوجوانان کمتر با والدین خود دچار تعارض می‌شوند. آن‌ها استقلال بیشتری از والدین خود نشان می‌دهند و در عین حال، قوانین را بهتر رعایت می‌کنند، به خصوص وقتی که امتیازات وابسته به رفتارشان باشد.

دوستان برای نوجوانان ۱۵ ساله بسیار مهم هستند. به گفته دکتر الن روم، احتمالاً نوجوانان در این سن بیشتر از گذشته با دوستان خود وقت می‌گذرانند.

«در دوره پیش از نوجوانی، زندگی آن‌ها حول محور والدین و افرادی که والدین اجازه می‌دادند با آن‌ها در ارتباط باشند، می‌چرخید. اما حالا، زمان آن‌ها ممکن است حول محور افرادی باشد که به آن‌ها دسترسی دارند و می‌خواهند ببینند. برای والدین ممکن است تعجب‌آور باشد که کودک دوست‌داشتنی‌شان به نوجوانی تبدیل شده که ترجیح می‌دهد شنبه شب با دوستانش بیرون باشد تا اینکه در خانه با خانواده به بازی بپردازد. در این سن، دوستان از والدین مهم‌تر می‌شوند.»

تا سن ۱۵ سالگی، بسیاری از نوجوانان علاقه زیادی به روابط عاشقانه پیدا می‌کنند. برخی از این روابط ممکن است عمدتاً از طریق شبکه‌های اجتماعی یا پیام‌های متنی شکل بگیرند، اما برخی دیگر تمایل دارند وقت زیادی را با فرد مورد علاقه خود بگذرانند. علاوه بر این، بسیاری از نوجوانان ۱۵ ساله نسبت به گرایش جنسی خود آگاهی پیدا می‌کنند و علاقه‌ای اولیه به فعالیت‌های جنسی نشان می‌دهند.

دیگر پیشرفت‌های اجتماعی و احساسی

• مهارت‌های بیشتری در تنظیم احساسات نشان می‌دهند.
• ظرفیت بیشتری برای توجه و دلسوزی دارند.
• ممکن است در برابر فشار همسالان دچار چالش شوند.

سایر نقاط عطف برای نوجوان ۱۵ ساله

برای بسیاری از نوجوانان، ۱۵ سالگی سنی است که در آن آموزش رانندگی را آغاز می‌کنند. دریافت گواهی‌نامه رانندگی موقت می‌تواند اتفاقی بزرگ و هیجان‌انگیز باشد و البته مسئولیت بزرگی نیز محسوب می‌شود.

اطمینان حاصل کنید که نوجوان شما آماده پذیرش قوانین رانندگی است قبل از اینکه به او اجازه دهید پشت فرمان بنشیند. اگر او نمی‌تواند مسئولیت انجام وظایف خانه یا تکالیف مدرسه را بر عهده بگیرد، این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده عدم آمادگی او برای پذیرش مسئولیت رانندگی باشد، و این کاملاً طبیعی است.

چگونه به رشد و یادگیری نوجوان ۱۵ ساله خود کمک کنید

در این سن، بیشتر نوجوانان همچنان در حال یادگیری چگونگی حفظ روابط سالم، چه با همسالان و چه در ارتباطات عاشقانه‌ی اولیه خود هستند. اطمینان حاصل کنید که فرزند شما با افراد سالم و مثبت وقت می‌گذراند و قوانین مشخصی را برای قرارهای دوستانه تعیین کنید.

به فعالیت‌های فرزندتان علاقه نشان دهید. وارد دنیای او شوید تا درباره بازی‌های ویدیویی مورد علاقه‌اش یا ورزش‌هایی که به آن‌ها علاقه دارد صحبت کنید. نوجوان شما قدردان علاقه‌مندی شما به چیزهایی خواهد بود که برای او مهم هستند.

اشلی ایبرسل، پزشک متخصص در پزشکی نوجوانان، می‌گوید: «آکادمی آمریکایی اطفال به والدین توصیه می‌کند که از سبک فرزندپروری مقتدرانه استفاده کنند. این سبک شامل پرورش رابطه‌ای مثبت با فرزند، دوست داشتن بی‌قید و شرط او، و در عین حال تعیین قوانین است.»

راه دیگر برای تشویق مهارت‌های تصمیم‌گیری خوب، این است که امتیازات نوجوان را به توانایی او در پذیرش مسئولیت مشروط کنید. به او بگویید که می‌تواند با نشان دادن مسئولیت‌پذیری بیشتر و تصمیم‌گیری‌های درست، استقلال یا آزادی بیشتری به دست آورد.

چگونه نوجوان ۱۵ ساله خود را ایمن نگه دارید

بسیاری از نوجوانان ۱۵ ساله با میزان قابل توجهی از استرس مواجه هستند. برخی از آن‌ها ممکن است با مشکلات تحصیلی دست و پنجه نرم کنند، در حالی که برخی دیگر درگیر مسائل عاطفی و شاید حتی اولین تجربه‌های جنسی خود باشند. برخی نیز درباره ظاهر فیزیکی خود نگران هستند.

نوجوانان در این سن ممکن است با فشار همسالان، قلدری، یا مشکلات مرتبط با روابط دست و پنجه نرم کنند. حتی دوستان قدیمی نیز ممکن است در این سن در روابطشان با یکدیگر دچار تعارض شوند. تا حد ممکن با فرزندتان ارتباط برقرار کنید تا از او حمایت کنید.

سوالات باز بپرسید و بیشتر وقت خود را صرف گوش دادن کنید تا نصیحت کردن.

دکتر ایبرسل پیشنهاد می‌دهد: «به جای اینکه موضوعات بزرگ را در قالب یک گفت‌وگوی یک‌باره مطرح کنید، برنامه‌ریزی کنید که مجموعه‌ای از گفت‌وگوها را درباره این مسائل با فرزندتان داشته باشید. به جای منتظر ماندن برای اینکه نوجوان شما با مشکلی پیش شما بیاید، رویکردی پیشگیرانه داشته باشید.»

وقتی فرزند شما تصمیم اشتباهی می‌گیرد، آن را با آرامش مطرح کنید. به جای واکنش از روی خشم، سعی کنید از اشتباه او به‌عنوان فرصتی برای یادگیری استفاده کنید، نه چیزی که باعث آسیب به رابطه یا احساسات شما شود.

چه زمانی باید نگران نوجوان ۱۵ ساله خود باشید

نوجوانان اغلب با استرس‌های مختلفی مواجه می‌شوند، نه تنها از جانب همسالان و اطرافیان، بلکه از طریق شبکه‌های اجتماعی نیز. این موضوع می‌تواند مشکلات زیادی را به همراه داشته باشد.

برای مثال، فشار زیادی بر نوجوانان وجود دارد که به شکلی خاص به نظر برسند، و این اغلب منجر به مشکلات عزت‌نفس، نگرانی‌های مرتبط با تصویر بدن و اضطراب می‌شود. با علائم و نشانه‌های اختلالات تغذیه‌ای و دیگر مشکلات سلامت روان آشنا شوید. اگر نگرانی‌هایی دارید، با یک متخصص سلامت روان تماس بگیرید یا از پزشک خانواده یا متخصص اطفال خود درخواست ارجاع کنید.

از فرزندتان بپرسید که چه اتفاقی می‌افتد، چه احساسی دارد و به چه فکر می‌کند. اگر فرزندتان احساس ناامیدی می‌کند یا به مرگ اشاره می‌کند، ممکن است بخواهید بپرسید که آیا تاکنون افکار خودکشی داشته است، به‌ویژه اگر غمگین یا افسرده به نظر می‌رسد. به او بگویید که برای شما مهم است و همیشه در کنار او خواهید بود. همچنین باید برای کمک به یک متخصص سلامت روان مراجعه کنید.

---

درباره نویسنده:
شری گوردون؛ نویسنده، مربی حرفه ای خبره، حامی پیشگیری از قلدری