نویسنده: تیم سه هزار                ۴ اردیبهشت ۱۴۰۳

کنوانسیون حقوق کودک: نسخه کودکان

پیمان‌نامه حقوق کودک سازمان ملل متحد، توافق مهمی از سوی کشورهایی است که قول حمایت از حقوق کودکان را داده‌اند. یک نسخه از این کنوانسیون تحت عنوان نسخه کودکان از جانب سازمان یونیسف منتشر شده است.

کنوانسیون حقوق کودک چیست؟

پیمان‌نامه حقوق کودک سازمان ملل متحد، توافق مهمی از سوی کشورهایی است که قول حمایت از حقوق کودکان را داده‌اند. این کنوانسیون شرح می‌دهد که کودکان چه کسانی هستند و همه حقوق آنها و وظایف دولت‌ها در قبال آنها چیست. همچنین تصریح می‌کند که همه حقوق به هم مرتبط هستند و همه آنها به یک اندازه مهم‌اند و نمی‌توان آنها را از کودکان گرفت.
در ادامه نسخه کودکان از این پیمان‌نامه ارائه می‌گردد که مورد حمایت کمیته حقوق کودک یونیسف است.

1. تعریف کودک

کودک به هر فرد زیر 18 سال گفته می‌شود.

2. عدم تبعیض

همه بچه‌ها از همه این حقوق برخوردارند، فرقی نمی‌کند که چه کسی هستند، کجا زندگی می‌کنند، به چه زبانی صحبت می‌کنند، مذهبشان چیست، چه فکری می‌کنند، چه شکلی هستند، دختر یا پسر هستند. اگر معلولیت دارند. اگر ثروتمند یا فقیر باشند. مهم نیست که والدین یا خانواده آنها چه کسانی هستند یا والدین یا خانواده آنها چه اعتقادی دارند یا چه می‌کنند. با هیچ کودکی به هر دلیلی نباید ناعادلانه رفتار کرد.

3. منافع عالیه کودک

وقتی بزرگسالان تصمیم می‌گیرند، باید به این فکر کنند که تصمیمات آنها چه تأثیری بر کودکان خواهد داشت. همه بزرگسالان باید بهترین کار را برای کودکان انجام دهند. دولت‌ها باید اطمینان حاصل کنند که کودکان توسط والدینشان یا افراد دیگر در صورت نیاز محافظت و مراقبت می‌شوند. دولت‌ها باید مطمئن شوند که افراد و مکان‌هایی که مسئول مراقبت از کودکان هستند، کارشان را به خوبی انجام می‌دهند.

4. تحقق حقوق کودک

دولت ها باید تمام تلاش خود را انجام دهند تا اطمینان حاصل شود که هر کودک در کشورهای خود می‌تواند از تمام حقوق مندرج در این کنوانسیون برخوردار شود.

5. حمایت خانواده در فرایند رشد کودکان

دولت‌ها باید به خانواده‌ها و جوامع اجازه دهند فرزندان خود را راهنمایی کنند تا با بزرگ شدن، یاد بگیرند که از حقوق خود به بهترین شکل استفاده کنند. هر چه کودکان بیشتر رشد کنند، کمتر به راهنمایی نیاز خواهند داشت.

6. زندگی، بقا و رشد

هر کودکی حق دارد زنده بماند. دولت‌ها باید مطمئن شوند که کودکان به بهترین شکل ممکن زنده می‌مانند و رشد می‌کنند.

7. نام و تابعیت

کودکان باید هنگام تولد ثبت نام شوند و نامی به رسمیت شناخته شده توسط دولت داده شود. کودکان باید دارای ملیت (متعلق به یک کشور) باشند. در صورت امکان، کودکان باید والدین خود را بشناسند و تحت مراقبت آنها قرار گیرند.

8. هویت

کودکان حق دارند هویت خود را داشته باشند – یک سوابق رسمی از هویت آنها که شامل نام، ملیت و روابط خانوادگی آنها می‌شود. هیچ کس نباید این را از آنها بگیرد، اما اگر این اتفاق بیفتد، دولت‌ها باید به کودکان کمک کنند تا به سرعت هویت خود را بازگردانند.

9. حفظ نهاد خانواده‌ها

کودکان نباید از والدین خود جدا شوند، مگر اینکه به درستی از آنها مراقبت شود – به عنوان مثال، اگر والدینی آسیب ببینند یا از کودک مراقبت نکنند. کودکانی که والدین آنها با هم زندگی نمی‌کنند باید با هر دو والدین در تماس باشند، مگر اینکه این امر به کودک اسیب برساند.

10. ارتباط با والدین در تمام کشورها

اگر کودکی در کشوری متفاوت از والدینش زندگی می‌کند، دولت‌ها باید به کودک و والدینش اجازه سفر بدهند تا بتوانند در تماس باشند و با هم باشند.

11. حفاظت دربرابر کودک‌ربایی

دولت ها باید در مواقعی که خروج خروج کودکان از کشور خلاف قانون باشد مانع این کار شود. – به عنوان مثال، ربوده شدن توسط کسی یا نگهداری در خارج از کشور توسط یکی از والدین زمانی که والد دیگر موافق نیست.

12. احترام به نظرات کودک

کودکان حق دارند آزادانه نظرات خود را در مورد مسائلی که آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد بیان کنند. بزرگسالان باید گوش کنند و کودکان را جدی بگیرند.

13. بیان آزاد اندیشه‌ها

کودکان حق دارند آزادانه آنچه را که می‌آموزند، فکر می کنند و احساس می‌کنند با صحبت کردن، نقاشی کردن، نوشتن یا هر روش دیگری با دیگران به اشتراک بگذارند، مگر اینکه به دیگران آسیب برساند.

14. آزادی اندیشه و مذهب

کودکان می‌توانند افکار، عقاید و مذهب خود را انتخاب کنند، اما این نباید دیگران را از برخورداری از حقوق خود باز دارد. والدین می‌توانند کودکان را راهنمایی کنند تا با بزرگ شدن آنها یاد بگیرند که از این حق به درستی استفاده کنند.

15. تاسیس یا عضویت در گروه‌ها

کودکان می‌توانند به سازمان‌ها بپیوندند یا آنها تاسیس کنند، و می‌توانند با دیگران ملاقات کنند، تا زمانی که این کار به افراد دیگر آسیب نرساند.

16. احترام به حریم خصوصی

هر کودکی حق حفظ حریم خصوصی دارد. قانون باید از حریم خصوصی، خانواده، خانه، ارتباطات و شهرت (یا نام نیک) کودکان در برابر هرگونه حمله محافظت کند.

17. دسترسی به اطلاعات

کودکان حق دارند از اینترنت، رادیو، تلویزیون، روزنامه‌ها، کتاب‌ها و سایر منابع اطلاعات کسب کنند. بزرگسالان باید مطمئن شوند اطلاعاتی که به دست می‌آورند مضر نباشد. دولت‌ها باید رسانه‌ها را تشویق کنند تا اطلاعات را از منابع مختلف به زبان‌هایی به اشتراک بگذارند که همه کودکان بتوانند آن را بفهمند.

18. مسئولیت والدین

والدین مسئول اصلی تربیت فرزند هستند. زمانی که کودک پدر و مادری نداشته باشد، بزرگسال دیگری این مسئولیت را بر عهده خواهد داشت و به آنها «ولی / سرپرست» می گویند. والدین و سرپرستان همیشه باید در نظر داشته باشند که چه چیزی برای آن کودک بهتر است. دولت ها باید به آنها کمک کنند. در جایی که کودک هر دو والدین را دارد، هر دو باید مسئولیت تربیت کودک را بر عهده بگیرند.

19. محافظت در برابر خشونت

دولت‌ها باید از کودکان در برابر خشونت، سوء استفاده و نادیده گرفته شدن توسط هر کسی که از آنها مراقبت می‌کند محافظت نمایند.

20. کودکان بدون خانواده

هر کودکی که خانواده‌اش نمی‌تواند از او مراقبت کند، حق دارد به طرز درستی توسط افرادی مراقبت شود که به دین، فرهنگ، زبان و سایر جنبه‌های زندگی کودک احترام می‌گذارند.

21. کودکانی که به فرزندی پذیرفته می‌شوند

وقتی بچه‌ها به فرزندی پذیرفته می‌شوند، مهمترین چیز این است که بهترین کار را برای آنها انجام دهیم. اگر نتوان در کشور خود به درستی از کودکی مراقبت کرد – برای مثال با زندگی با خانواده دیگری – ممکن است در کشور دیگری به فرزندی پذیرفته شود.

22. کودکان پناهنده

کودکانی که از کشور خود به عنوان پناهنده به کشور دیگری نقل مکان می‌کنند (چون اقامت در آنجا برای آنها امن نبود) باید از کمک و حمایت برخوردار شوند و از حقوقی مشابه کودکان متولد شده در آن کشور برخوردار باشند.

23. کودکان دارای معلولیت

هر کودک دارای معلولیت باید از بهترین زندگی ممکن در جامعه برخوردار باشد. دولت‌ها باید همه موانع را برای مستقل شدن کودکان معلول و مشارکت فعال در جامعه برطرف کنند.

24. بهداشت، آب، غذا، محیط زیست

کودکان حق دارند از بهترین مراقبت‌های بهداشتی ممکن، آب تمیز برای نوشیدن، غذای سالم و محیطی پاک و ایمن برای زندگی برخوردار شوند. همه بزرگسالان و کودکان باید اطلاعاتی در مورد نحوه ایمن و سالم ماندن داشته باشند.

25. بررسی وضعیت نگهداری از کودک در خارج از خانواده

وضعیت هر کودکی که برای مراقبت، محافظت یا سلامتی در جایی دور از خانه قرار گرفته است باید مرتباً مورد بررسی قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که همه چیز خوب پیش می‌رود و آیا آن مکان هنوز بهترین مکان برای کودک است.

26. کمک‌های اجتماعی و اقتصادی

دولت‌ها باید پول یا سایر حمایت‌ها را برای کمک به کودکان خانواده‌های فقیر فراهم کنند.

27. خوراک، پوشاک و سرپناه ایمن

کودکان حق دارند خوراک، پوشاک و مکانی امن برای زندگی داشته باشند تا بتوانند به بهترین شکل ممکن رشد کنند. دولت باید به خانواده‌ها و کودکانی که توانایی مالی ندارند کمک کند.

28. دسترسی به آموزش

هر کودکی حق تحصیل دارد. آموزش ابتدایی باید رایگان باشد آموزش متوسطه و عالی باید در دسترس هر کودک باشد. کودکان باید تشویق شوند تا به بالاترین سطح ممکن به مدرسه بروند. انضباط در مدارس باید به حقوق کودکان احترام بگذارد و هرگز از خشونت استفاده نکند.

29. اهداف آموزش

آموزش کودکان باید به آنها کمک کند تا شخصیت، استعدادها و توانایی‌های خود را به طور کامل رشد دهند. باید به آنها بیاموزد که حقوق خود را درک کنند و به حقوق، فرهنگ و تفاوت‌های دیگران احترام بگذارند. باید به آنها کمک کند تا در صلح زندگی کنند و از محیط زیست محافظت کنند.

30. کودکان در اقلیت‌های قومی، مذهبی یا زبانی

کودکان حق دارند از زبان، فرهنگ و مذهب خود استفاده کنند – حتی اگر این موارد بین اکثر مردم کشوری که در آن زندگی می‌کنند مشترک نباشد.

31. اوقات فراغت، بازی، فرهنگ، هنر

هر کودکی حق استراحت، آرامش، بازی و شرکت در فعالیت های فرهنگی و خلاقانه را دارد.

32. حمایت در برابر کار آسیب‌زا

کودکان حق دارند در برابر انجام کارهایی که برای آموزش، سلامت یا رشد آنها خطرناک یا مضر است محافظت شوند. اگر بچه‌ها کار می‌کنند، حق دارند در امنیت باشند و عادلانه دستمزد بگیرند.

33. محافظت از داروهای مضر

دولت ها باید از کودکان در برابر مصرف، ساخت، حمل یا فروش داروهای مضر (مواد مخدر) محافظت کنند.

34. حمایت در برابر کلیه آزارهای جنسی

دولت باید از کودکان در برابر استثمار جنسی (سوء استفاده از آنها) و سوء استفاده جنسی، از جمله توسط افرادی که کودکان را برای پول مجبور به داشتن رابطه جنسی می‌کنند، یا ساختن تصاویر یا فیلم‌های جنسی از آنها محافظت کند.

35. جلوگیری از فروش و قاچاق کودکان

دولت‌ها باید اطمینان حاصل کنند که کودکان ربوده یا فروخته نمی‌شوند، یا به کشورهای دیگر یا مکان‌هایی برده نمی‌شوند تا مورد استثمار قرار گیرند.

36. حمایت در برابر کلیه اشکال بهره‌کشی

کودکان حق دارند در برابر سایر انواع استثمار (که از آنها سوء استفاده می‌شود) محافظت شوند، حتی اگر این موارد به طور خاص در این کنوانسیون ذکر نشده باشد.

37. کودکان در بازداشت

کودکانی که متهم به نقض قانون هستند، نباید کشته شوند، شکنجه شوند، با آنها ظالمانه رفتار شود، برای همیشه در زندان باشند، یا با بزرگسالان به زندان بیفتند. زندان همیشه باید آخرین انتخاب و فقط برای کوتاه‌ترین زمان ممکن باشد. کودکان در زندان باید از کمک حقوقی برخوردار باشند و بتوانند با خانواده خود در تماس باشند.

38. حمایت از کودکان در جنگ‌ها

کودکان حق دارند در طول جنگ محافظت شوند. هیچ کودک زیر 15 سال نمی‌تواند به ارتش بپیوندد یا در جنگ شرکت کند.

39. بازیابی سلامت و ادغام اجتماعی کودک

کودکان حق دارند در صورت صدمه دیدن، نادیده گرفته شدن، رفتار بد و یا تحت تاثیر جنگ قرار گرفتن، کمک دریافت کنند تا بتوانند سلامت و حیثیت خود را بازگردانند.

40. کودک ناقض قوانین کیفری

کودکان متهم به نقض قانون حق دارند از کمک قانونی و رفتار منصفانه برخوردار شوند. باید راه‌حل‌های زیادی برای کمک به این کودکان وجود داشته باشد تا به اعضای خوبی در جامعه خود تبدیل شوند. زندان فقط باید آخرین انتخاب باشد.

41. اعمال مناسب‌ترین قوانین برای کودکان

اگر قوانین کشوری از حقوق کودکان بهتر از این کنوانسیون حمایت می‌کند، باید از آن قوانین استفاده کرد.

42. لزوم آگاهی عمومی درباره حقوق کودکان

دولت‌ها باید فعالانه این کنوانسیون را به اطلاع کودکان و بزرگسالان برسانند  تا همه در مورد حقوق کودکان بدانند.

43 تا 54. چگونگی عملکرد پیمان‌نامه حقوق کودکان

این مقالات توضیح می‌دهند که چگونه دولت‌ها، سازمان ملل – از جمله کمیته حقوق کودک و یونیسف – و سایر سازمان‌ها برای اطمینان از برخورداری همه کودکان از تمام حقوق خود کار می‌کنند.