نویسنده: تیم سه هزار                ۴ اردیبهشت ۱۴۰۳

ویژگی آموزش با کیفیت و استاندارد فضای آموزشی چیست؟

در این نوشتار سعی شده است به طور مختصر ویژگی‌های آموزش با کیفیت و عوامل مهم فضاهای آموزشی را یادآوری کنیم. چیزهایی که والدین هنگام ثبت نام فرزندان‌شان باید در نظر داشته باشند. این عوامل، مواردی هستند که به اندازه کیفیت آموزش اهمیت دارند.

آموزش با کیفیت واقعا چیست و چه چیزهایی را شامل می‌شود؟! این سوال اگر نه برای تمام والدین اما برای اغلب آنها وجود دارد. حتی اگر پاسخ مشخصی برای این پرسش بیابیم باز هم ممکن است به وضوح از کیفیت آنچه که «آموزش» نامیده می‌شود اطمینان کافی نداشته باشیم!

در این نوشتار سعی شده است به طور مختصر ویژگی‌های آموزش با کیفیت و عوامل مهم فضاهای آموزشی را یادآوری کنیم. چیزهایی که والدین هنگام ثبت نام فرزندان‌شان باید در نظر داشته باشند. این عوامل، مواردی هستند که به اندازه کیفیت آموزش اهمیت دارند.

آموزش با کیفیت چه ویژگی‌هایی دارد؟

ویژگی‌هایی که برای آموزش با کیفیت در منابع معتبر ذکر شده شامل این موارد است:

* برنامه درسی جامع
* معلمان با تجربه و آگاه
* محیط یادگیری امن و حمایتی
* دسترسی به فناوری
* فرصت برای توسعه مهارت‌های دانش‌آموزان (در زمینه‌هایی مانند: تفکر انتقادی، حل مسئله، ارتباطات، همکاری، خلاقیت و نوآوری)

در ادامه‌ی ویژگی‌های منتسب به آموزش با کیفیت، باید به عامل مهم «دسترسی به فرصت‌های یادگیری» نیز توجه نمود. برای شناخت بهتر این عامل باید به فعالیت‌های مرتبط با آن دقت داشت. فعالیت‌هایی که شامل انواع تجربیات مانند: سفرهای میدانی، فعالیت‌های فوق برنامه، کارآموزی و سایه‌کاری هستند.

والدین می‌توانند اطمینان داشته باشند که این تجربیات آموزشی با جستجوی مدارسی که توسط سازمان‌های معتبر مورد تایید قرار گرفته‌اند و دارای سابقه موفقیت‌آمیز هستند، به رشد فرزندشان در آینده کمک خواهد کرد. آنها همچنین باید به دنبال مدارسی باشند که برنامه‌های یادگیری شخصی‌سازی شده‌ای را ارائه می‌دهند که متناسب با نیازهای فردی فرزندشان باشد.

اما این تمام ماجرا نیست. علاوه بر موارد ذکر شده، والدین باید در مورد عوامل مهم فضاهای آموزشی نیز سوال بپرسند. این سوال‌ها باید در مورد پروتکل‌های ایمنی مدرسه، تعهد آن به تنوع و ابتکار عمل و رویکرد آن به آموزش سبک‌های مختلف یادگیری باشند.

استانداردهای یک مدرسه خوب چیست؟

پیش از آنکه به لیست استانداردهای مدرسه خوب بپردازیم یادآور می‌شویم که اغلب والدین امروزی در مدارسی تحصیل نموده‌اند که متاسفانه درصد زیادی از آن مدارس دارای استاندارهای کافی نبوده‌اند. این وضعیت در شهرهای کوچک و دور از مرکز، به وضوح خارج از دایره استانداردهای لازم بوده است. یادآوری این نکته از آن جهت اهمیت دارد که اکثر والدین امروزی، دوران تحصیلات ۱۲ ساله‌ی خود را در شرایط نامتناسب گذرانده‌اند. همین تجربه آنهاست که باعث می‌شود بیش از هر انسان دیگری به شرایط تحصیل فرزندشان توجه نشان دهند و به دنبال یافتن فضاهای آموزشی استاندارد باشند.

اما برای پیدا کردن یک مدرسه عالی که استاندارهای لازم در مسیر آموزش با کیفیت را رعایت نموده است باید چه مواردی را در نظر داشته باشید؟ این موارد به شرح کوتاه شامل بندهای زیر می‌شوند:

1- کادر آموزشی واجد شرایط و متعهد:
مدرسه باید از مربیان آموزش دیده، با تجربه و پرشور که متعهد به موفقیت تحصیلی و رشد شخصی دانش آموزان خود باشند، استفاده کند.

2- برنامه درسی دقیق و متنوع:
یک مدرسه عالی طیف گسترده‌ای از موضوعات را ارائه می‌دهد که علایق و سبک‌های یادگیری مختلف را برآورده می‌کند و دانش‌آموزان را قادر می‌سازد تا زمینه‌های مختلف تحصیلی را کشف کنند و مهارت‌های تفکر انتقادی را توسعه دهند.

3- محیط امن و پرورشی:
یک جو مثبت و فراگیر باعث تشویق احترام متقابل در بین دانش‌آموزان و کارکنان، پرورش رفاه عاطفی، عزت نفس و توسعه اجتماعی می‌شود.

4- منابع کافی:
مدارس باید مواد آموزشی مناسب، ابزارهای فناوری، فعالیت‌های فوق برنامه، امکانات ورزشی و سایر منابعی که از تجربیات یادگیری مؤثر پشتیبانی می‌کنند، فراهم نمایند.

5- تمرکز بر رشد فردی دانش آموزان:
مدارس عالی تشخیص می‌دهند که هر دانش‌آموز نیازها و توانایی‌های منحصر به فردی دارد. آنها پشتیبانی شخصی را از طریق توجه فردی یا برنامه‌های متناسب ارائه می‌دهند تا به آنها کمک کند که به پتانسیل کامل خود دست یابند.

6- مشارکت والدین:
تشویق ارتباط باز بین والدین / سرپرستان و مدرسه به ایجاد یک سیستم حمایتی قوی برای موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان کمک می‌کند.

7- انتظارات بالا برای همه:
فرهنگ تعالی با ایجاد انتظارات بالا هم برای دانش‌آموزان و هم برای کارکنان و در عین حال ارائه حمایت‌های لازم برای دستیابی به این اهداف، پرورش می‌یابد.

8- ارزیابی و بهبود مستمر:
ارزشیابی منظم پیشرفت تحصیلی، روش‌های تدریس، محتوای برنامه درسی و عملکرد کلی مدرسه رشد مستمر را در تمام زمینه‌های آموزشی تضمین می‌کند.

9- مشارکت جامعه:
یک مدرسه عالی با سازمان‌های محلی برای ایجاد فرصت‌هایی برای پروژه‌های یادگیری خدماتی یا مشارکت‌هایی که تجربه آموزشی را برای دانش‌آموزان افزایش می‌دهد، همکاری می‌کند.

10- اصول یادگیری مادام‌العمر:
تشویق به قدردانی از یادگیری مادام‌العمر، حس کنجکاوی را در دانش‌آموزان فراتر از سال‌های تحصیل رسمی‌شان تقویت می‌کند و در عین حال آنها را برای چالش‌های آینده در جهانی در حال تغییر آماده می‌کند.

تا این بخش از مطلب به موارد و عوامل مرتبط با فعالیت‌های آموزش و یادگیری پرداختیم. در ادامه مطلب استانداردهای لازم برای فضاهای آموزش را به شرح مختصر ارائه می‌نماییم. استانداردهایی که رعایت آنها ارتباط مستقیمی دارد با سلامت جسمی تمامی افراد حاضر در فضاهای آموزشی. در این زمینه نیز طی سال‌های گذشته متاسفانه اخبار غم‌انگیزی به گوش می‌رسید که باعث نگرانی والدین، دانش‌آموزان و مسئولان آموزشی می‌شدند.

استانداردهای ایمنی مدارس و فضاهای آموزشی

مجموعه‌ای جامع از استانداردهای ایمنی برای اطمینان از رفاه دانش‌آموزان، کارکنان و بازدیدکنندگان وجود دارد که در اینجا به برخی از استانداردهای ایمنی کلیدی که باید اجرایی شوند اشاره می‌گردد. البته اجرای استاندارهای ایمنی بر عهده مسئولان و ناظران سیستم آموزشی کشور است. آگاهی والدین از این شرایط می‌تواند به آنها در انتخاب درست فضای آموزشی برای فرزندشان کمک موثری باشد.

1- آمادگی در شرایط اضطراری:
یک طرح واکنش اضطراری را که شامل رویه‌هایی برای سناریوهای مختلف مانند آتش‌سوزی، بلایای طبیعی، فوریت‌های پزشکی و قرنطینه می‌شود، تهیه و به‌روزرسانی کنید. مانورهای منظم را برای آشنایی کارکنان و دانش‌آموزان با رویه‌ها برگزار کنید.

2- ایمنی ساختمان:
اطمینان حاصل کنید که ساختمان مدرسه از قوانین محلی ساختمان و مقررات ایمنی پیروی می‌کند. این موضوع شامل نگهداری مناسب سیستم‌های الکتریکی، لوله کشی، سیستم‌های گرمایش و سرمایش و یکپارچگی سازه می‌شود.

3- ایمنی در برابر آتش:
آشکارسازهای دود، اعلام حریق، کپسول‌های آتش نشانی و سیستم‌های اسپرینکلر را در سرتاسر ساختمان مدرسه نصب کنید. به طور مرتب این دستگاه‌ها را بررسی کنید تا از عملکرد صحیح آنها اطمینان حاصل نمایید.

4- اقدامات امنیتی:
برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به محل مدرسه، یک سیستم ورود ایمن با پروتکل‌های ورود بازدیدکنندگان را اجرا کنید. برای نظارت بر فعالیت، دوربین‌های امنیتی را در اطراف محوطه مدرسه نصب کنید.

5- محیط‌های کلاس درس ایمن:
اطمینان حاصل کنید که کلاس‌های درس عاری از خطراتی مانند اجسام تیز یا نیمکت‌های ناپایدار هستند. روشنایی و تهویه مناسب را در تمام فضاهای آموزشی فراهم کنید.

6- ایمنی زمین بازی:
تجهیزات زمین بازی را به طور مرتب از نظر فرسودگی یا آسیبی که می تواند برای ایمنی دانش آموزان خطرآفرین باشد، بررسی کنید. پوشش های زمینی مناسب (مانند خرده چوب یا تشک های لاستیکی) را در زیر سازه های بازی نگه دارید تا آسیب ناشی از سقوط را به حداقل برسانید

7- ایمنی مواد غذایی:
استانداردهای بهداشتی دقیق را برای فضای آماده‌سازی غذا در بوفه یا امکانات آشپزخانه ایجاد کنید. کارکنانی که مواد غذایی را به کار می‌گیرند باید در مورد تکنیک‌های مناسب نگهداری مواد غذایی آموزش ببینند.

8- ایمنی حمل و نقل:
اگر مدرسه خدمات حمل و نقل ارائه می‌دهد، اطمینان حاصل کنید که اتوبوس‌ها یا تاکسی به خوبی نگهداری می‌شوند و رانندگان به درستی آموزش دیده و مجوز دارند.

9- خدمات بهداشتی:
ارائه خدمات بهداشتی در محل مانند مطب پرستار برای دانش‌آموزانی که ممکن است در ساعات مدرسه به مراقبت‌های پزشکی نیاز داشته باشند.

10- پیشگیری از قلدری:
اجرای سیاست‌ها و برنامه‌هایی با هدف جلوگیری از قلدری در مدارس با ترویج فرهنگ مثبت مدرسه که در آن همه دانش‌آموزان احساس امنیت و حمایت کنند.

11- آموزش کارکنان:
فرصت‌های توسعه حرفه‌ای مستمر را برای کارکنان فراهم کنید تا از بهترین شیوه‌ها در ایمنی مدرسه و رویه‌های واکنش اضطراری به روز بمانند.

12- ارتباط:
ایجاد کانال‌های ارتباطی شفاف بین مدیریت مدرسه، کارکنان، دانش‌آموزان و والدین برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات مهم ایمنی و به روز رسانی.

13- فضا مورد نیاز برای هر دانش‌آموز:
منطقه مورد نیاز برای هر دانش آموز در یک مدرسه استاندارد می تواند بسته به عواملی مانند مکان، الزامات آموزشی و مقررات محلی متفاوت باشد. به طور کلی، توصیه می شود حداقل 7 تا 9 متر مربع فضا برای هر دانش آموز فراهم شود تا از یک محیط آموزشی راحت و موثر اطمینان حاصل شود. این فضا شامل کلاس‌های درس، راهروها، کتابخانه‌ها، آزمایشگاه‌ها و سایر مکان‌های مشترک است. با این حال، بسیار مهم است که با دستورالعمل‌های محلی مشورت کنید و نیازهای خاص جامعه مدرسه خود را هنگام تعیین مقدار مناسب فضا برای هر دانش آموز در نظر بگیرید.

با اجرای این استانداردهای ایمنی، یک مدرسه می تواند محیطی امن ایجاد کند که دانش آموزان بتوانند بدون نگرانی بر یادگیری تمرکز کنند.

چه سوال‌های کلیدی باید از مسئولان مدرسه پرسید؟

در روزها و هفته‌هایی که صرف پیدا کردن مدرسه می‌شود اغلب دغدغه‌های مشترک در بین والدین مربوط به موقعیت مکانی و فاصله تا محل سکونت یا محل کار آنهاست. سایر موارد مانند ظرفیت و هزینه و کیفیت کلی مدارس نیز در دایره دغدغه‌های والدین می‌گنجد. اما موضوعات اصلی که نتایج آن در سال‌های آینده دور و نزدیک پدیدار می‌شوند چیزهای دیگری است. در این بخش به همین موضوعات می‌پردازیم و شرح مختصری خواهیم داد درباره اینکه پدرها و مادرها در زمان بازدید از مدرسه باید چه سوال‌های کلیدی از مسئولان مدرسه بپرسند؟

فلسفه آموزشی و رویکرد آموزشی مدرسه چیست؟
صلاحیت و تجربه معلمان و کارکنان چیست؟
نسبت دانش آموز به معلم چیست و چگونه بر توجه فردی دانش آموزان تأثیر می گذارد؟
مدرسه چگونه با دانش آموزان با سبک های مختلف یادگیری یا نیازهای خاص برخورد می کند؟
چه فعالیت‌های فوق برنامه، باشگاه‌ها و ورزش‌هایی برای دانش‌آموزان موجود است؟
مدرسه چگونه از یادگیری اجتماعی – عاطفی و رشد شخصیت حمایت می‌کند؟
چه تدابیر ایمنی برای تضمین یک محیط امن برای دانش آموزان وجود دارد؟
فن‌آوری چگونه در برنامه درسی ادغام می‌شود و چه منابعی برای دانش آموزان در دسترس است؟
آیا می توانید اطلاعاتی در مورد نمرات آزمون استاندارد و نرخ پذیرش مدرسه ارائه دهید؟
چگونه با مسائل انضباطی، قلدری یا درگیری بین دانش آموزان برخورد می کنید؟
چه فرصت‌هایی برای مشارکت والدین در رویدادهای مدرسه و فرآیندهای تصمیم‌گیری وجود دارد؟
آیا هزینه های اضافی فراتر از (شهریه در صورت وجود) برای فعالیت ها یا منابع وجود دارد؟

در نگاه اول شاید اینطور به نظر برسد که پاسخ برخی از سوالات نه در حوصله والدین است و نه مسئولان مدرسه فرصت کافی و پاسخ مشخصی داشته باشند. اما اهمیت این موارد به قدری زیاد است که والدین باید تا حد امکان اطلاعات بیشتری را جمع‌آوری کنند تا اطمینان حاصل نمایند که مدرسه برای فرزندشان مناسب است. به همین منظور ابزار مناسب دریافت اطلاعات همین پرسش‌ها هستند که پاسخ به آنها از سوی مسئولان فضاهای آموزشی می‌تواند به والدین کمک کند تا درک بهتری از محیط مدرسه، ارزش‌ها و تعهد به ارائه یک آموزش جامع که نیازهای فرزندشان را برآورده کند، به دست آورند.