نویسنده: چائو فنگ و الستیرکامری        مترجم: نیوشا امیدی        ۱ مرداد ۱۴۰۳

ترس از پیری و اثرات جامعه مدرن

برخی افراد آنقدر از پیر شدن می‌ترسند که این ترس به یک اختلال روانی به نام «گِرَسکوفوبیا» تبدیل می‌شود و منجر به افکار و رفتارهای غیرمنطقی می‌گردد. از سوی دیگر جدایی افراد مسن از فرزندان و جوانان، جرقه‌ی درگیری‌های نسلی را زده است که به نظر می‌رسد روز به روز گسترش می‌یابند.

---

این مطلب نوشته‌ای است از چائو فنگ و الستیرکامری که در تاریخ ۳۱ ژانویه ۲۰۲۴ با عنوان
Fear of ageing is really a fear of the unknown – and modern society is making things worse
در وب‌سایت The Conversation منتشر شده است. ترجمه این مطلب توسط نیوشا امیدی انجام شده و در اختیار خوانندگان گرامی قرار می‌گیرد.

---

برای اولین بار در تاریخ بشر، وارد عصری شده‌ایم که رسیدن به سن پیری امری بدیهی تلقی می‌شود. برخلاف گذشته که عمر طولانی یک امتیاز برای افراد خاص بود، امروزه در سطح جهانی حدود ۷۹ درصد از زنان و ۷۰ درصد از مردان می‌توانند انتظار داشته باشند که به سن ۶۵ سالگی و بالاتر برسند.

با وجود افزایش امید به زندگی، بسیاری از مردم در غربِ معاصر، پیر شدن را ناخوشایند و حتی ترسناک می‌دانند. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که اضطراب در مورد پیری در واقع ممکن است ناشی از ترس از ناشناخته باشد.

تمرکز جامعه مدرن بر جوانی و توانمندی می‌تواند باعث اضطراب در مورد ضعیف و نامقبول شدن در سنین بالا شود. تبلیغات فراگیر محصولات ضد چروک، این باور را تقویت می‌کند که با افزایش سن، ذاتا جذابیت کاهش می‌یابد.

برخی از افراد آنقدر از پیر شدن می‌ترسند که این ترس به یک اختلال روانی به نام «گِرَسکوفوبیا»(gerascophobia) تبدیل می‌شود و منجر به افکار و رفتارهای غیرمنطقی می‌گردد، مانند وسواس سلامتی، بیماری و مرگ و همچنین تلاش مداوم برای پنهان کردن نشانه‌های پیری.

درباره تلاش‌های ضد پیری، به‌خصوص از سوی افراد بسیار ثروتمند، زیاد می‌شنویم. برای نمونه، برایان جانسون، کارآفرین ۴۵ ساله آمریکایی، سالانه میلیون‌ها دلار خرج می‌کند تا از نظر فیزیکی به بدن یک فرد ۱۸ ساله دست پیدا کند.

در حالی که تمایل به معکوس کردن روند پیری پدیده جدیدی نیست، پیشرفت‌های زیست‌پزشکی وقوع این امر را نزدیک‌تر کرده است.

کاری که پروفسور ژنتیک، دیوید سینکلر، در دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۱۹ منتشر کرد، حاکی از آن است که شاید بتوان با به چالش کشیدن محدودیت‌های بازتولید سلولی، طول عمر را افزایش داد. برای مثال، «نظریه اطلاعاتی او درباره پیری» بیان می‌کند که برنامه‌ریزی مجدد DNA می‌تواند بافت‌های آسیب‌دیده و پیر را بهبود بخشد و روند پیری را به تأخیر بیندازد یا حتی معکوس کند. با این حال، این امکانات جدید همچنین می‌تواند ترس ما را از پیری بیشتر نماید.

از کم بازده به کم ارزش

مردم همیشه از پیر شدن هراس نداشتند. در بسیاری از جوامع، افراد مسن قبلاً به عنوان افراد حکیم و مهم شناخته می شدند و هنوز هم در برخی جوامع چنین است.

در چین باستان، فرهنگی از احترام و مشورت با اعضای مسن‌تر خانواده وجود داشت. «احترام به والدین» (مفهوم احترام و مراقبت از بزرگان و اجداد) هنوز هم امروزه به عنوان یک ارزش اخلاقی وجود دارد، اگرچه به اندازه گذشته پررنگ نیست. همین رویکرد در اروپای قرون وسطی نیز وجود داشت، جایی که تجربیات و خرد افراد مسن به شدت مورد احترام قرار می‌گرفت.

با این حال، انقلاب صنعتی در غرب از قرن هجدهم به بعد منجر به یک تغییر فرهنگی شد که افراد مسن را از جامعه طرد می‌نمود و آنها را غیرمولد تلقی می‌کرد. افرادی که سن کار کردن را رد کرده بودند، در کنار بیماران مبتلا به بیماری های لاعلاج، از نظر جامعه مدرن به عنوان «موانع» نیازمند کمک شناخته می‌شدند.

از اوایل قرن بیستم، رفتار با افراد مسن شکل دیگری به خود گرفته است. معرفی سیستم‌های بازنشستگی همگانی باعث شد تا پیری به دغدغه اصلی نظام‌های رفاهی تبدیل شود. اما با افزایش تقاضا برای خدمات بهداشتی و درمانی، روزنامه‌نگاران به طور فزاینده‌ای پیری را به عنوان باری بر دوش جامعه به تصویر می‌کشند.

در نتیجه، پیر شدن اغلب با مدیریت خطر بیماری و کاهش بار مراقبت از بستگان جوان‌تر همراه است. این امر می‌تواند منجر به «موسسه‌ای شدن»¹ افراد مسن در مراکز نگهداری شود که آنها را پنهان نگه‌می‌دارد و از دید نسل‌های جوان‌تر دور می‌کند.

پژوهشی که واکنش‌های ۱۲۰۰ فرد بزرگسال آمریکایی در نظرسنجی «چشم‌انداز سالمندی» انجمن بازنشستگان آمریکا را تجزیه و تحلیل می‌کند، نشان می‌دهد که بخش زیادی از ترس درک‌شده از پیری، بیشتر با ترس از ناشناخته‌‌ها مرتبط است تا خود فرآیند سالخوردگی. این ترس تنها با زندگی‌های عمدتاً جداگانه‌ای که نسل‌های جوان‌تر و مسن‌تر تجربه می‌کنند، تشدید می‌گردد.

گسترش خانواده‌های هسته‌ای و افول جوامع سنتی چندنسلی²، جوانان را از فرصت درک کامل‌تر تجربیات افراد مسن محروم کرده است. علاوه بر این، افزایش سریع قیمت مسکن باعث شده است که بسیاری از جوانان توانایی زندگی نزدیک به بستگان مسن خود را نداشته باشند.

جدایی افراد مسن از فرزندان و جوانان، جرقه‌ی درگیری‌های نسلی را زده است که به نظر می‌رسد روز به روز گسترش می‌یابند. افراد مسن اغلب در رسانه‌ها به عنوان افرادی محافظه‌کار و برخوردار از امتیاز به تصویر کشیده می‌شوند و درک این موضوع که چرا افراد مسن به شیوه‌ی خودشان عمل و فکر می‌کنند را برای نسل‌های جوان‌تر دشوار می‌سازد.

روابط بین نسلی³

محققان بر این باورند که ایجاد سیستمی برای تعامل افراد مسن و نسل جوان در محیط‌های روزمره امری حیاتی است.

مجموعه‌ای از سه مطالعه انجام شده در بریتانیا در سال ۲۰۱۶، تأثیرات تماس مستقیم، تماس طولانی مدت و تعاملات بین افراد جوان‌تر (۱۷ تا ۳۰ ساله) و افراد مسن‌تر (۶۵ سال به بالا) را مورد تجزیه و تحلیل و مقایسه قرار داد. یافته‌ها نشان داد که تماس مستقیم باکیفیت بین نسلی می‌تواند نگرش جوانان را نسبت به بزرگسالان (به ویژه در صورت تداوم در طول زمان) بهبود بخشد.

برنامه‌های بین‌نسلی در سراسر جهان رواج یافته‌اند، که برخی از آنها عبارتند از سکونت‌گاه‌های بین‌نسلی، گروه‌های کر محلی بین نسلی و داوطلبان سالمندی که برای کودکان خردسال در مهدکودک‌ها کتاب می‌خوانند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این فعالیت‌ها نه تنها می‌توانند رفاه حال افراد مسن را بهبود بخشند، بلکه به جوانان نیز کمک می‌کنند تا از پیری به عنوان دوره‌ای ارزشمند و پرمعنا در زندگی قدردانی کنند.

نگرانی در مورد پیر شدن طبیعی است، درست به همان اندازه که در مراحل دیگر زندگی مانند نوجوانی و ازدواج، اضطراب را تجربه می‌کنیم. اما نکته مهم این است که به جای اینکه پیری را به عنوان یک تهدید در نظر بگیریم، باید آن را فقط بخشی از زندگی بدانیم.

هنگامی که پیری را به عنوان یک تجربه عادی درک کنیم، می‌توانیم این نگرانی‌ها را رها کنیم و با نگرشی مثبت و اراده‌ای تقویت شده برای غنی‌سازی زندگی خود و اطرافیانمان، به سفر در مراحل مختلف زندگی نزدیک شویم.

---

درباره نویسندگان:
چائو فنگ؛ استادیار جامعه‌شناسی، معاون مدیر مرکز سالمندی و مسیر زندگی، دانشگاه لیورپول
الستیرکامری؛ دانشجوی دکترای جامعه شناسی، مرکز مرگ و جامعه، دانشگاه باث

---

پی‌نوشت‌ها:
1- بی روح و خشک شدن
2- عبارت «گسترش خانواده‌های هسته‌ای و افول جوامع سنتی چندنسلی» به تغییرات قابل توجهی در ساختار خانواده در بسیاری از جوامع در سراسر جهان اشاره دارد. در گذشته، خانواده‌های سنتی چندنسلی رایج بودند، به این معنی که چندین نسل از یک خانواده در یک خانه یا در نزدیکی یکدیگر زندگی می‌کردند. این خانواده‌ها معمولاً شامل پدربزرگ و مادربزرگ، والدین، فرزندان و حتی نوه‌ها بودند. با این حال، در دهه‌های اخیر، شاهد گسترش خانواده‌های هسته‌ای بوده‌ایم. خانواده‌های هسته‌ای متشکل از یک زوج و فرزندانشان هستند و اغلب از سایر اعضای خانواده جدا زندگی می‌کنند.
3- روابط بین نسلی به تعاملات و پیوندهای بین افراد از نسل های مختلف اشاره دارد. این روابط می تواند بین اعضای خانواده، دوستان، همکاران، و یا هر گروه دیگری از افراد با سنین مختلف باشد.